در ابتدای سخن باد این مهم را باید به یاد داشت که همه‌ی احکام الهی به‌صراحت در آیات قرآنی تبیین نشده‌اند، بلکه به برخی از آن‌ها به صراحت اشاره شده و برخی دیگر نیز به صورت پوشیده و مجمل بیان شده است، توضیح و تفسیر آین گونه آیات مجمل به عهده‌ی پیامبر و جانشینان بر حق

اوست

ادامه مطلب

شروع آیه 112

یهودیان در آیه قبل شعاری دادند و در این آیه نیز شعار اسلام مطرح میشود و آن اینکه: "بَلى‏ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ"

·        این مطلب چندین بار در قران مطرح شده است و بعضی از این سوء برداشت میکنند که لازم نیست حتما مسلمان باشیم و برای بهشتی شدن اطاعت خدا و تسلیم او بودن و محسن بودن کافی است.

آیه 62/بقره

إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ الَّذینَ هادُوا وَ النَّصارى‏ وَ الصَّابِئینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (62)

          توضیح آیه : در ظاهر به صراحت گفته شده است که ایمان به قیامت و ایمان به خدا و عمل صالح انسان را رستگار میکند.

80/81/82/بقره

وَ قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلاَّ أَیَّاماً مَعْدُودَةً قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْداً فَلَنْ یُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (80)

بَلى‏ مَنْ کَسَبَ سَیِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطیئَتُهُ فَأُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ (81)

وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها خالِدُونَ (82)

توضیح آیه: در این آیه نیز یهودیان میگویند که ما به جز ایام کمی در جهنم نمی مانیم. در ادامه خدا می فرماید هر کس گناه کند در جهنم تا ابد میسوزد و کسی که ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد در بهشت خالد خواهد شد.

135/136/137/ بقره

وَ قالُوا کُونُوا هُوداً أَوْ نَصارى‏ تَهْتَدُوا قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ (135)

قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى‏ إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسى‏ وَ عیسى‏ وَ ما أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (136)

فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ فی‏ شِقاقٍ فَسَیَکْفیکَهُمُ اللَّهُ وَ هُوَ السَّمیعُ الْعَلیمُ (137)

توضیح آیه: در آیه 136 خدا فرموده که ما بین پیامبرانمان تفرق قایل نشده ایم پس ظاهر این کلام این است که فرقی در بین دین های الهی نیست. پس میتوان به هر یک ایمان داشت.

نساء/123/124/125

لَیْسَ بِأَمانِیِّکُمْ وَ لا أَمانِیِّ أَهْلِ الْکِتابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ وَ لا یَجِدْ لَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِیًّا وَ لا نَصیراً (123)

وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا یُظْلَمُونَ نَقیراً (124)

وَ مَنْ أَحْسَنُ دیناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهیمَ خَلیلاً (125)

توضیح آیه:  در آیه 123 خدا فرموده که [پاداش و کیفر] به دلخواه شما و به دلخواه اهل کتاب نیست، هرکسى بدى کند، کیفر داده مى‏شود در ادامه در آیه 124 می فرماید کسانى که کارهاى شایسته کنند- چه مرد باشند و چه زن- در حالى که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت مى‏شوند. و در آیه 125  خدا فرموده که دین چه کسى بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است‏. ظاهر این سه آیه این است که فرقی بین ادیان خدا نیست و مهم است که کار شایسته انجام دهیم.

نظر علامه طباطبایی در آیه 112

این بار سوم است که خدا عنوان را یهودی و نصاری و اسلام را باطل میکند ، یعنی این عناوین نزد خدا ارزشی ندارد و مهم برای خدا این است که ایمان به خدا و معاد و انجام عمل صالح باشد.

طبرسی: اصلا به بحث وارد نشده است، معلوم است که در آن زمان این مباحث مطرح نبوده است.

شروع آیه 111

آیات 111 تا 113 باهم ارتباط عمیقی دارند که بدون در نظر گرفتن باهم نمیتوان تفسیر دقیق کرد.

·        اگر کسی با ادبیات قرآن اشنا نباشد مخصوصا آیه 113 را در نظر نگیرد در این صورت ترجمه آیه 111 دقیق نخواهد بود. معنی دقیق این آیه این است که هر مکتبی شعاری دارد که این شعار بر منفعت خود و ضرر دیگران خواهد بود بدون در نظر گرفتن آیه 113 معنی این میشود که یهود و نصاری با هم در مقابل اسلام ایستادند در حالیکه این معنی صحیح نیست زیرا یهودیان فقط خود را بهشتی میدانستند و نصاری نیز فقط خود را بهشتی مدانستند. تنها چیزی که نصاری و یهود در آن اتفاق داشتند این بود که مسلمانان به بهشت نخواهند رفت.

مجمع البیان و فخر رازی نیز مطلب بالا را تایید کرده اند.

تایید این مطلب آیه 135 سوره بقره است:" وَ قالُوا کُونُوا هُوداً أَوْ نَصارى‏ تَهْتَدُوا قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفاً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ (135)"

همچنین آِیه 113 نیز تایید این مطلب است که یهود و نصاری همدیگر را نیز قبول نداشتند.

·        رابطه آیه با آیات قبل و بعد:

رابطه با آیات قبل: از آیه 104 کار هایی که یهود پیامبر و مسلمانان را اذیت میکردند را مطرح شده است . سپس ار آیه 106 سوال های نابه جایی بود که از پیامبر می کردند و سپس در آیه 111 نیز باز گفتند که جز یهود و نصاری کسی به بهشت نخواهد رفت. در آیه 107 نیز یهود گفتند که یهودی در جهنم خالد نمیشود و در این آیه نیز میگویند که بهشت از آن ما ست.

چرا لفظ "من " مفرد است و لکن در ادامه جمع آورده شده است؟؟؟

طبرسی:  کان مفرد آمد چون لفظ من هم برای مفرد می آید و هم برای جمع میآید.

فخر رازی در مفاتیح: هود جمع است اگر سوال شود که "کان هودا" کان مفرد است و ضمیر آن به "من" بر میگردد ولی خبرش که هودا است جمع است. و این چگونه ممکن است؟؟

جواب فخر رازی: البته قبل از فخر رازی ، زمخشری این مطلب را بیان کرده است "من " موصوله 2 وجه دارد یک وجه به اعتبار لفظ و یک وجه به اعتبار معنی پس اگر خبر آن که هودا است اگر جمع است به اعتبار معنی "من" است و اکر کان که مفرد است به اعتبار لفظ "من"  است.

معنی صحیح: هرگز داخل بهشت نمی شوند الا کسانی که یهودیان و مسیحیان هستند.

·        امانیهم: ایا آرزوی آنها جمع بوده یا مفرد؟؟ یعنی یک آرزوی داشتند یا چندین آرزو داشتند؟؟ 

جواب اول: فخر رازی : در قبل از این آیه چندین ارزوی یهود مطرح شده است و وجه این که در این آیه یک ارزو بیان شده است ولی امانیهم به صورت جمع امده است این است که در قبل از این آیه هرچه ارزو از طرف یهود مطرح شده است مد نظر است.

اشکال استاد به فخر رازی:: این استدلال فخر رازی اشکال دارد زیرا خود تلک برای مفرد استفاده میشود.

جواب دوم به سوال: شاید این طور بتوان این مساله را حل کرد که این ارزو مفرد بوده و لکن در دل این ارزو ، آرزو های دگر بوده است.

جواب سوم به سوال: به اعتبار ارزو کنندگان به صورت جمع امده است

·        سه نظریه در امانی مطرح است:

-                      معنای اول: آرزوی دروغین، به عبارت دیگر خیال باطلی است که انها ارزویش را دارند.

-                      معنای دوم: این ها حرف های باطلی است

-                      معنای سوم: یعنی اقاولهم و  تلاوتهم ، به عبارت دیگر برداشت آن ها است یعنی خودشان این جور برداشت کرده اند.

·        این آیه شریفه امانی هم قرائت شده

·        مرحوم طبرسی: بسیاری از دیگران این را تایید کرده اند که این آیه دلالت بر فساد تقلید میکند. (اگر تقلید جایز بود دیگر از آنها برهان خواسته نمیشد)

اشکال به طبرسی:

-                      این آیه در مورد بزرگان یهود نیز هست و آنها تقلید نمیکردند.

-                      این آیه اصلا نمیخواهد بگوید که انها تقلید میکردند، بلکه میخواهد بگوید که آنها حرف بدون حساب میزنند و دلیل این ادعا این است که برهانی برای حرف هایشان ندارند.

-                      برهاه را از مقلد نمی خواهند بلکه برهان را از مجتهد می خواهندکه ادعای علم دارد. به عبارت دیگر اگر از عوام برهان خواسته شد و عوام گفت که مجتهد این گونه گفته در این صورت برهان او صحیح است.

-                      این ایه میخواهد بگوید که اجتهاد یهودیان باطل است ، اجتهاد آنها پوچ است.

·               این آیه دلالت بر جواز محاجه در دین دارد.

·               این اعتقاد در همه ادیان است، همه ادیان دین خود را حق میدانند و بهشت را حق خود میدانند و این یک اعتقاد منطقی است . دلیل این که از یهودیان این را نمیپذیریم این است که انها برای ادعایشان برهان نداشتند.

·        "أو" کلام حاکی است نه محکی العنه. به عبارت دیگر این کلام خدا است و کلام یهود و نصاری نیست.

[1]

اگر "أو" را مقول قول بگیریم در این صورت این جمله یک کلام است که یهود و نصاری با هم می گفتند. یعنی هر دو گروه قایل بودند که به صورت مشترک بهشتی هستند. ولی اگر "أو " را حاکی بگیریم در این صورت یهودیان میگفتند که بهشت از آن یهودیان است و نصاری قایل بودند که بهشت از ان نصاری است.

·        در استدلال مطلب باید اول استدلال طرفف مقابل را باطل کنیم بعد استدلال خود را بیان کنیم. در این آیه نیز اول خدا استدلال یهود و نصاری را باطل کرد و در آیه بعد استدلال خود را بیان کرد.

·        برخی از مفسران مطلبی را بیان کردند

[2] : امت های گذشته از انبیا خودشان درخواست برهان نمیکردند، این در اسلام است که قرآن دعوت به برهان و استدلال کرده است. یعنی در گذشته عقل مردم به جایی نرسیده بود که از پیامبر درخواست برهان کنند.

اشکال استاد به این ادعا: این مطلب با چیز هایی که بدست ما رسیده است سازگار نیست. بله افتخار ماست که دین ما با برهان است ولی این دلیل نمیشود که دین های گذشته همراه با برهان نبوده باشند.

·        مطالب نقلی که دلایل برهانی نقشی در آن ندارند مانند قیامت و امامت که نمیتواند با برهان به آن رسید و مطالبی عقلی هستند که با استدلال و برهان میتوان به آنها رسید.

با فرض بالا آیا مطلبی که در آیه مطرح شده است آیا این یک مطلب عقلی است یا اینکه یک مطلب نقلی است؟؟

جواب: اساس این بحث عقلی نیست زیرا عقل اصلا نمیفهمد که چه کسی وارد بهشت میشود و چه کسی وار بهشت نمیشود. پس با قبول این مطلب که اساس این بحث نقلی است در این صورت برهانی که خواسته شده نیز باید نقلی باشد به عبارت دیگر آیه به یهود میگوید که این ادعا را از کجا میگویید آیا این را در تورات نوشته آیا این را در انجیل نوشته است؟؟!

اشکال به جواب استاد: نقل  برهان نیست در این صورت برهانی که خدا خواسته باید عقلی باشد.

جواب به اشکال: وقتی دین نداشته باشد در این صورت نقل معنا ندارد لذا در اصول دین نمیتوان به نقل استدلال کرد و باید به صورت عقلی استدلال و برهان آورده شود ولی بعد از قبول اصول دین در این صورت نقل حجیت پیدا میکند و در این صورت برهان نقلی میتوان آورد. در آیه شریفه نیز نقل از تورات برای مسلمانان حجت است و وقتی از یهودی برهان خواسته میشود در این صورت اگر نقلی از تورات بیاورد برای مسلمانان نیز حجت است ولی چون نقلی نداشتند پس برهانی برای این ادعا نداشتند.

شروع آیه 110

·        ارتباط این آیه با آیه 109:

در آیه 109 آمد که یهود بر علیه شما کار فرهنگی میکنند و مسلمانان در مقابل این امر صبر است و دو دستور دیگر در ایه 110 داده میشود که نماز بخوانید و زکات بپردازید.

بند اول آیه : وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا اَّکاةَ

بند دوم: وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّه‏

بند سوم:  إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ

هر 3 بند آیه از مهمات قرآن است که بار ها تکرار شده اند. این منطق قرآن است که مطلب را با مقدمات و ماخر های متفاوت بیان میکند.

·        سوال: رابطه اقیم الصلاه و اتو اکاه با دستورات قبلی چیست ؟؟

رابطه آن دو رابطه علت و معلول است. به این جهت اقیم الصلاه رابطه انسان با خدا است و اتو اکاه رابطه انسان با انسان است. انسان ان اندازه که به خدا نزدیک میشود محبت در او بیشتر میشود و هر چه قدر که از خدا دور میشود عداوت و بغضا در او بیشتر میشود. در اقامه نماز نیز ارتباط با خالق برقرار میشود و این ارتباط با الرحم الراحمین است و محبت میبینیم و محبت میکنیم و محبت کردن ما به پرداخت زکات است.

اگر دیدیم که کسی نماز خواند ولی بخیل است در این صورت نماز ما مشکل داشته است.

·        رابطه آن با آیه قبلی چیست؟؟

رابطه ای که برای نماز و زکات مطرح شد برای عفو و صفح نیز مطرح است زیرا کسی که نماز میخواند و زکات میدهد میتواند ببخشد.عبارت دیگر رابطه نماز با بخشیدن نیز رابطه علیت و معلولیت است که اگر نماز نباشد بخشیدن نیز نمیتواندباشد.

·        رابطه اقیم اصلاه و اتو اکات با فاعفوا و الصفحو از جهت دیگر:

اگر انسان بخواهد با دشمن بجنگد باید اول با دشمن اتمام حجت کند و این عفو صفح اتمام حجت با دشمن است تا دشمن فرصت بازگشت داشته باشد ولی در مقابل باید در میان خود کار تشکیلاتی کرد تا تقویت شویم. و این رشد از دو جهت است:

1.      خود افراد جامعه باید تقویت شوند

2.      جامعه باید رشد داشته باشد.

برای تقویت فردی: اقیم الصلاه، کسی که به منبع قدرت وصل شود خود به خود قدرت مند میشود.

·        رابطه صلاه و زکات با جمله و ما تقدموا لانفسکم . :

نماز یک واجب شرعی است و زکات نیز یک واجب شرعی است و خدا این واجب عمل شده برای ما تا قیامت نگه خواهد داشت.

·        رابطه "وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا اَّکاة" با "وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّه‏" در چیست؟؟؟

(جواب این سوال ساده نیست زیرا بعد از دستور فردی (صلاه) و بعد از دستور جمعی (زکات) این دستور امده است) یهود گفت که دین از آن ماست و کتاب خدا نیز کتابی است که به ما نازل شده است و ارتباط مسلمانان را با خدا انکار کردند حتی گفتند که مشرکین ازمسلمانان بهتر هستند. در این حال بود که خدا فرمود طرف حساب مسلمانان من هستم و با یهود کاری نداشته باشید.

·        "تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّه‏" 2 قول :

1.      ثواب آن عمل ها در نزد خدا است

2.      خدا جایی نوشته ای دارد که عمل آنها در آنجا کتوبا محفوظ است.

3.      قاعده تجسم اعمال: پاداش اعمال در قیامت خود عمل است و غیر از عمل چیز دیگری نیست.

·        در آیه فرمود "لانفسکم"

نمل/40

قالَ الَّذی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ أَنَا آتیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قالَ هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّی لِیَبْلُوَنی‏ أَ أَشْکُرُ أَمْ أَکْفُرُ وَ مَنْ شَکَرَ فَإِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ رَبِّی غَنِیٌّ کَریمٌ (40)

عنکبوت/6

وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما یُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِیٌّ عَنِ الْعالَمینَ (6)

فاطر/18

وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏ وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلى‏ حِمْلِها لا یُحْمَلْ مِنْهُ شَیْ‏ءٌ وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبى‏ إِنَّما تُنْذِرُ الَّذینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ مَنْ تَزَکَّى فَإِنَّما یَتَزَکَّى لِنَفْسِهِ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصیرُ (18)

·        "تقدموا" بعضی از مفسران برداشت کرده اند که اعمال دو گونه اند اعمالی که از پیش فرساده میشوند و اعمالی که بعدا فرستاده میشوند. و اعمالی که از پیش فرساده میشوند بهتر از اعمالی است که بعد از مرگ فرستاده میشوند.

یس/12

إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى‏ وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ فی‏ إِمامٍ مُبینٍ (12)

اشکال استاد: این تقسیم درست است ولی همه آن عمل ها جزو "ما تقدموا" هستند زیرا همه انها توسط خود انسان قبل از مرگ مهیا شده اند زیرا ملاک مرگ نیست بلکه ملاک در این آیه قیامت است یعنی معنی آیه این است که اعمالی که قبل از قیامت میفرستید.

·        پرداخت زکات برای تالیف قلوب است؟؟ (یعنی برای اتحاد مسلمانان باشد)

پرداخت زکات منفعت اصلی آن تالیف قلوب نیست.

انفال/63

توضیح : تالیف قلوب کار خدا است

آل عمران/103

"إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ "

چند نکته از این قسمت آیه استفاده میشود:

·        چیزیکه مدانیم که عمل خود را در نزد خدا حاضر میابیم در این صورت عملی را از روی شک و تردید انجام نمیدهیم.

·        در این قسمت آخر ایه: 1.وعد است 2. وعید است 3. امر است 4.زجر است

این 2 جمله با بیان های مختلف در قسمت های مختلف قرآن امده است:

سباء/3

وَ قالَ الَّذینَ کَفَرُوا لا تَأْتینَا السَّاعَةُ قُلْ بَلى‏ وَ رَبِّی لَتَأْتِیَنَّکُمْ عالِمِ الْغَیْبِ لا یَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّةٍ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ وَ لا أَصْغَرُ مِنْ ذلِکَ وَ لا أَکْبَرُ إِلاَّ فی‏ کِتابٍ مُبینٍ (3)

·        از نکته و ایه بالا استفاده میشود که خدا عالم به جزئیات است.

·        اینکه این آیه شریفه از اول ایه هم از دنیا صحبت میکند (اقامه نماز و زکات) و هم از آخرت صحبت میکند

·        گستره کار خیر است . کار خیر فقط نماز و زکات نیست بلکه این دو راس کار های خیر هستند.

·        کلمه زکات در قران تمام پرداخت های مالی اعم از واجب و مستحب است.

·        انفاق در قران شامل پرداخت غیر مالی نیز میشود. شامل علم نیز میشود.

·        برخی عرفا مطرح میکنند ، بعد از رسیدن به عرفان سعی میکنند که در کار های اجتماعی و ی شرکت نکنند. آیه 110 بقره این عمل را نفی میکند زیرا پرداخت زکات بالاترین کار اجتماعی است.

·        اقیم الصلاه و اتو اکات را این چنین معنا میکنیم نماز را برپا میکنیم و زکات را پرداخت میکنیم در حالی که قران بعضی از جاها وادار کردن دیگری به نماز و وادار کردن دیگری به پرداخت زکات میکنیم. آیا میتوان از آیات استفاده کرد که دو نوع اقامه نماز و دو نوع پرداخت زکات داریم.

·        یکی از مباحثی که قران مطرح میکند مضمون این دو ایه است: عده ای بر علیه شما کار فرهنگی می کنند شما باید در مقابل 4 کار انجام بدهید: 1. اقامه نماز 2. پرداخت زکات 3. 4. با انجام این کار ها قطعا پیروزی با اسلام است.

آل عمران/118

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَةً مِنْ دُونِکُمْ لا یَأْلُونَکُمْ خَبالاً وَدُّوا ما عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضاءُ مِنْ أَفْواهِهِمْ وَ ما تُخْفی‏ صُدُورُهُمْ أَکْبَرُ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ (118)

مائده/105

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُکُمْ جَمیعاً فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (105)

نساء/113

قاعده تجسم اعمال:

پاداش و کیفر اعمال:

3 نظریه در این مورد وجود دارد:

1.      مشهور: پاداش ها و کیفر هایی که در روایت و ایات ذکر شده است قراردادی است.

2.      تمام کیفر ها و پاداش ها مخلوق روح و نفس ادمی است. اعمال انسانی در روح انسان ملکات و صفات را خلق میکند و این صفات و ملکات جزو ذات انسان میشود و در قیامت همین ملکات به صورت عذاب و نعمت که مناسب با خویش و مناسب با همان ملکه و صفت است ایجاد میشود.

3.      نظریه تجسم اعمال

[1]: هر عملی که از انسان سر میزند چه خوب و چه بد یک صورت دنیایی دارد و یک صورت اخروی دارد که ما این صورت را فعلا نمیبینیم. ولی این صورت اخروی فعلا نیز در عمل است و لکن ما نمیبینیم. در قیامت بر عکس میشود و ملک کنار میرود و ملکوت پیدا میشود.

·        عینیت جزا با عمل انسان در دنیا

بقره/25

وَ بَشِّرِ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذی رُزِقْنا مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فیها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فیها خالِدُونَ (25)

توضیح : میوه های بهشتی ثمره اعمال ما نیستند ولی از این قسمت آیه استفاده میشود که این نعمات همان عمل هایی است که در دنیا انجام داده ایم. انسان اگر در دنیا

بخش اول از مدارک قاعده (عینیت عمل جزا)

25/بقره

10/نسا

174/نسا

بخش دوم از مدارک قاعده

خود عمل در قیامت احضار میشود:

110/بقر ه

وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا اَّکاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ (110)

توضیح آیه: عمل از بین نمیرود بلکه به جایی فرستاده میشود که خودمان به آنجا میرویم.

آل عمران/30

یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعیداً وَ یُحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ (30)

توضیح آیه: واژه محضر را در جایی به کار میبرند که اراده نباشد یعنی خود خدا احضار میکند.

تکویر/14

زال/7

ق/22

لَقَدْ کُنْتَ فی‏ غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدیدٌ (22)